Σκοπός του μαθήματος είναι η διαμόρφωση σύγχρονης αντίληψης ως προς την αναγκαιότητα και την χρησιμότητα της διάγνωσης και της τεκμηρίωσης της κατάστασης διατήρησης, των υλικών και των τεχνικών κατασκευής των αντικειμένων πριν τις οποιεσδήποτε επεμβάσεις συντήρησης, αλλά και τον έλεγχο των εργασιών συντήρησης και της πορείας διατήρησης αυτού στο χρόνο με τη βοήθεια μεθοδολογιών μη καταστρεπτικού ελέγχου (NDT Technologies).
Στόχοι του μαθήματος είναι η απόκτηση της απαραίτητης θεωρητικής κατάρτισης και εμπειρίας εφαρμογής των μη καταστρεπτικών τεχνικών τόσο σε αρχαιολογικά αντικείμενα, όσο και σε εικαστικά έργα, καθώς επίσης η ανάπτυξη κριτικής σκέψης για την σωστή ερμηνεία, την συνδυαστική ανάλυση και την κατάλληλη αξιοποίηση των πειραματικών αποτελεσμάτων.
Περιεχόμενο Μαθήματος
ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ
• Εισαγωγή, ορισμός και βασικές αρχές εφαρμογής μεθόδων εξέτασης και μη καταστρεπτικής τεκμηρίωσης. Όρια, συμπληρωματικότητα και δυνατότητες των μεθόδων. Μεθοδολογία και Διάγραμμα Ροής.
• Επίδραση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και ύλης, απορρόφηση UV-ορατού, ηλεκτρονικές μεταπτώσεις σε οργανικά μόρια, σε σύμπλοκα ιόντα και σε ημιαγωγούς.
• Το χρώμα ως φυσική ιδιότητα των υλικών (χρωματικός ερεθισμός) και στοιχείο τεκμηρίωσης αυτών (Αρχές χρωματομετρίας, βασικά και συμπληρωματικά χρώματα, προσθετική και αφαιρετική μέθοδος, Χρώμα και φάσμα απορρόφησης, ερμηνεία του χρώματος των χρωστικών και των βαφών. Μέτρηση χρώματος. Συστήματα ταξινόμησης χρωματικών ερεθισμών.
• Ειδικές απεικονίσεις στο ορατό (μακροφωτογραφία, εφαπτομενικός φωτισμός χρήση μονοχρωματικών ακτινοβολιών).
• Υπεριώδη Απεικόνιση Ανάκλασης – Υπεριώδη Απεικόνιση Φθορισμού (χαρακτηριστικά υπεριώδους ακτινοβολίας, φωτιστικές πηγές, τεχνική χρησιμότητα, εφαρμογές),
• Υπέρυθρη Ανακλαστογραφία (Θεωρία σκέδασης απορρόφησης στο εσωτερικό των χρωματικών στρωμάτων, συντελεστές σκέδασης-απορρόφησης, διεισδυτική ικανότητα υπέρυθρης ακτινοβολίας, Πολυφασματικές απεικονίσεις, χρησιμότητα μεθόδων- εφαρμογές).
• Έγχρωμη Υπέρυθρη Aνακλαστογραφία Η χρήση των ψευδοχρωμάτων στη διαγνωστική των αντικειμένων. Αρχή της μεθόδου τεχνική –εφαρμογές.
• Υπέρυθρη ανακλαστογραφία φθορισμού
• Θερμογραφία
• Η χρήση των ακτίνων Χ στη διαγνωστική των αντικειμένων, ακτινογραφία, γ-γραφία,
• Οπτική Μικροσκοπία – Ειδικές τεχνικές παρατήρησης, Μικροσκοπία φθορισμού. Αρχή μεθόδου, παραδείγματα εφαρμογές
• Διαχείριση, επεξεργασία και αξιοποίηση αποτελεσμάτων
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
• Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και ύλη, χαρακτηριστικά,, ιδιότητες
• Φασματικές καμπύλες (απορρόφησης ανάκλασης, εκπομπής). Κατανόηση της εικόνας ως συνδυασμού των φασματικών καμπυλών
• Χρώμα, προσθετική και αφαιρετική μέθοδος, Χρώμα και φάσμα απορρόφησης
• Ειδικές απεικονίσεις στο ορατό (μακροφωτογραφία, εφαπτομενικός φωτισμός χρήση μονοχρωματικών ακτινοβολιών).
• Υπεριώδη Απεικόνιση Ανάκλασης, Πειραματική διαδικασία, ερμηνεία απεικονίσεων
• Υπεριώδη Απεικόνιση Φθορισμού Πειραματική διαδικασία, ερμηνεία απεικονίσεων
• Υπέρυθρη Ανακλαστογραφία, (σκέδαση – απορρόφηση), Υπέρυθρη Ανακλαστογραφία
• Υπέρυθρη Ανακλαστογραφία, καλυπτική ικανότητα, Πειραματική διαδικασία, ερμηνεία απεικονίσεων.
• Πολύ/Υπερφασματικές απεικονίσεις, Πειραματική διαδικασία, ερμηνεία απεικονίσεων
• Έγχρωμη Υπέρυθρη Aπεικονιση Πειραματική διαδικασία, ερμηνεία απεικονίσεων
• Η χρήση των ακτίνων Χ στη διαγνωστική των αντικειμένων, ακτινογραφία, γ-γραφία,
• Αξιολόγηση τεχνικών αναφορών
Μαθησιακά αποτελέσματα:
Μετά την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος ο φοιτητής:
• Θα έχει κατανοήσει τις βασικές αρχές λειτουργίας των μεθόδων και τα ιδιαίτερα στοιχεία αυτών.
• Θα είναι σε θέση να κατανοεί την τεχνική εφαρμογής των μεθόδων, να γνωρίζει τα βασικά χαρακτηριστικά του εξοπλισμού, τα εργαλεία διαχείρισης αυτού και να εφαρμόζει απλές τεχνικές διάγνωσης μη καταστρεπτικού ελέγχου.
• Να δύναται να διακρίνει, να επιλέγει, να συνδυάζει και να διαχειρίζεται την κρίσιμη εικονιστική πληροφορία,
• Να χρησιμοποιεί και να αξιοποιεί επιτυχώς τα αποτελέσματα του μη καταστρεπτικού ελέγχου στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την συντήρηση των αντικειμένων και τη διατήρησή τους στο χρόνο.
• Να αξιοποιεί λογισμικά επεξεργασίας εικόνας (Adobe Photoshop) και να χρησιμοποιεί ειδικές βάσεις δεδομένων (ifac.cnr, copa hypothesis.org κλ.π).
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική
Ο τελικός βαθμός αξιολόγησης του φοιτητή διαμορφώνεται κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του θεωρητικού μέρους και κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του εργαστηριακού.
Αξιολόγηση φοιτητών (100%):
Ι. Γραπτή τελική εξέταση στη θεωρία (50%) που περιλαμβάνει κατά περίπτωση ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, ερωτήσεις ανάπτυξης, ερωτήσεις κρίσεως, συγκριτική αξιολόγηση δεδομένων.
ΙΙ. Αξιολόγηση της επίδοσης στις εργαστηριακές ασκήσεις που περιλαμβάνει εργαστηριακές γραπτές εργασίες (τεχνικές εκθέσεις) και σύντομη γραπτή αξιολόγηση (50%).
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
6th International Conference on non-Destructive Testing and Microanalysis for the diagnostics and Conservation of the cultural heritage, Proc., Vol. I, II, III, 2000
7th International Conference on non-Destructive Testing and Microanalysis for the diagnostics and Conservation of the cultural heritage, Proc., Vol. I, II, III, 2000.
A.Alexopoulou and A.-A.Kaminari, 2010: “Study and documentation of an icon of “Saint George” by Angelos using infrared reflectography” Icons by the hand of Angelos. The Painting Method of a fifteenth-century Cretan Painter, Benaki Museum.
A.Alexopoulou, 2003: “Physical chemical Study and Documentation” in the volume titled “Dialogue on Icons – Loverdos Collection” of the four volume scientific book: “DiARTgnosis: Study of European religious painting”, CULTURE 2000/A2/GR-96, Byzantine and Christian Museum.
A.Alexopoulou, 2004: “Comparative study of 12 icons of the Loverdos’ Collection” in the CDROM titled “DiARTgnosis: Study of European religious painting” Byzantine and Christian Museum, Edited by University of Westminster.
Artioli, G., 2010, Scientific Methods and Cultural Heritage An introduction to the application of materials science to archaeometry and conservation science, New York: Oxford University Press
Bergeon Langle, S., Brunel, G., 2014, La Restauration des Œuvres d’ Art, Paris : Herman Bowman S.G.E. (ed.) (1991) Science and the past. British Museum Publications, London.
Brothwell D.R. and Higgs E. (eds) (1969) Science in archaeology. New York: Praeger Publishers
Brothwell, Don R. ; Pollard, A. M.Handbook of archaeological sciences, Wiley 2001, Chichester Byzantine icons Art, Technique and Technology”, Genadios Library, Crete University Press, Hiraklio 2002
Charola, E. and Koestler R.J., 2006, Methods in Conservation in Conservation Science. Heritage Materials (Eds) Eric May, Mark Jones, Cambridge: RSC Publishing.
Ciliberto, E. and Spoto, G. (2000) Modern analytical methods in art and archaeometry, New York: John Wiley & Sons.
EBERHART, J.P. Structural and Chemical Analysis of Materials, John Wiley and Sons, 1995
Ed. By K.M. Paraskevopoulou, Physics in Culture I. The Solid State Physics in the Study of Cultural Heritage. A.U.T., Vol. I, 2000
European Confederation of Conservator-Restorers’ Organisations (ECCO),2002, Professional Guidelines. Untitled Document 214/08
Goffer Z. (1980) Archaeological chemistry. John Wiley & Sons, New York. 2nd Edition
Lambert J.B. (1997) Traces of the past. Unraveling the secrets of archaeology through chemistry. Addison-Wesley, Reading.).
Leute U. (1987) Archaeometry. An introduction to physical methods in archaeology and the history of art. VCH, Weinheim and New York.,
M. S. Tite, Archaeological science – Past achievements and Future prospects Archaeometry 33, 2 (1991), 139-151.
Nassau, K., (1983), The Physics and Chemistry of Color, Chichester: John Wiley & Sons
Pollard A.M. and Heron C. (1996) Archaeological chemistry. The Royal Society of Chemistry, Cambridge. 2nd Edition (2008).
Punis, A., (1992), Introduction to the Mineral Science, Cambridge University Press
Tilley, R.J.D, 2011, Colour and the Optical Properties of Materials: an exploration of the relationship between light, the optical properties of materials and colour, Chichester: John Wiley & Sons
Tite M.S. (1972) Methods of physical examination in archaeology. Seminar Press, London.,
Winter J. (2005) In: Proc. of the Workshop on “Scientific examination of art. Modern techniques in conservation and analysis”. Washington, DC, March 19–21, 2003. The National Academies Press, Washington.
Y.Chryssoulakis, A.Alexopoulou, 1989: “Physicochemical Behaviour of the Paint Layers” in “The Application of Physicochemical Methods of Analysis and image Processing Techniques to Painted Works of Art” Erasmus Bureau, Athens,
Α.Αlexopoulou, O.Kanakari, A, Kalliga, V.Paschalis, 1997: “Physicochemical Study and Documentation of two funerary Portraits belonging to the Collection of the Benaki Museum” in the book Portraits and Musks. Burial Customs in Roman Egypt” Ed. The Trustees of the British Museum Journals:
Journal of Spectral Imaging Journal of Non Destructive Testing Journal of Archeological Science Journal of Cultural Heritage