Μεθοδολογία Έρευνας και Ανάλυσης Πολιτιστικών Τεκμήριων σε Δεύτερη Χρήση (Spolia)

Περιεχόμενο Μαθήματος

Το περιεχόμενο του μαθήματος εστιάζει στην σε βάθος διερεύνηση του φαινομένου της δεύτερης χρήσης των πολιτιστικών τεκμηρίων από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η συστηματική μελέτη του φαινομένου περιλαμβάνει τρία στάδια διδασκαλίας:

1. Αναφορά στις διαφορετικές ερμηνείες της έννοιας της δεύτερης χρήσης,
2. Αναφορά και εξέταση των αναλυτικών επιστημονικών εργαλείων για τη μελέτη υλικών και αντικειμένων (ή μελών αντικειμένων) σε δεύτερη χρήση,
3. Εμπέδωση της μεθοδολογίας μελέτης με την παρουσίαση επιλεγμένων παραδειγμάτων (π.χ. ενσωμάτωση αρχαιοελληνικών αρχιτεκτονικών μελών σε παλαιοχριστιανικά κτίσματα ή κτίσματα βυζαντινής περιόδου, ανακύκλωση ενδυμάτων/υφασμάτων σε εκκλησιαστικά άμφια, βιβλιοδεσίες κλπ).

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Σκοπός του μαθήματος είναι η διερεύνηση του φαινομένου της δεύτερης χρήσης των πολιτιστικών τεκμηρίων από την αρχαιότητα και εξής. Τα πολιτιστικά αντικείμενα που ανήκουν σ’ αυτή την ειδική κατηγορία έχουν γίνει γνωστά στη διεθνή βιβλιογραφία με τον όρο spolia, (πληθυντικός της λατινικής λέξης spolium = λάφυρο). Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του υλικού πολιτισμού των προνεωτερικών κοινωνιών: από τη θρησκευτική αρχιτεκτονική έως τις εφαρμοσμένες τέχνες. Η μελέτη του φαινομένου περιλαμβάνει τρεις φάσεις διδασκαλίας.

Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα:

Έχουν κατανοήσει την έννοια της δεύτερης χρήσης, και το φάσμα των διαφορετικών ερμηνειών που μπορεί να λάβει, η οποία κυμαίνεται από την πρακτική αναγκαιότητα χωρίς ένα συγκεκριμένο νόημα, έως την ανάδειξη λαφύρων κατάκτησης Έχουν διδαχθεί τα απαραίτητα αναλυτικά εργαλεία για τον εντοπισμό και τη μελέτη των υλικών και αντικειμένων σε δεύτερη χρήση.

• Γνωρίζουν την μεθοδολογίας μελέτης του φαινομένου της δεύτερης χρήσης υλικών και αντικειμένων σε διάφορους τομείς της πολιτιστικής κληρονομιάς. εστιάζοντας σε επιλεγμένα παραδείγματα από τον ελλαδικό χώρο (π.χ. βυζαντινές εκκλησίες με ενσωματωμένα αρχαιοελληνικά γλυπτά, εκκλησιαστικά άμφια από ανακυκλωμένα κοσμικά ενδύματα, τη δεύτερη χρήση βυζαντινών αντικειμένων στη Δύση, δεύτερη χρήση ισλαμικών τεχνουργημάτων σε εκκλησιαστικό περιβάλλον, καλύμματα βιβλιοδεσιών κ.α.)

 

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα αξιολόγησης είναι η Ελληνική

Αξιολόγηση φοιτητών (100%): γραπτή εξέταση ή συγγραφή μίας ατομικής εργασίας σε θέμα που θα επιλεγεί από την αρχή του εξαμήνου.

Οι οδηγίες συζητούνται στο πρώτο μάθημα και αναρτώνται στο eClass.

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ο. Γκράτσιου, “Spolia βενετικής ευγένειας από την περιοχή του Ρεθύμνου”, Α. Παπαδάκη, Χ. Μαλτέζου (επιμ.), Της Βενετιάς το Ρέθυμνο Πρακτικά Συμποσίου, Βενετία 2003, 435-446. 2. Gerevini, S. “The Grotto of the Virgin in San Marco: Artistic Reuse and Cultural Identity in Medieval Venice”, Gesta 53/2 (2014), 197-220. 3. Hansen, M. F. The Eloquence of Appropriation: Prolegomena to an Understanding of Spolia in Early Christian Rome, Ρώμη 2003. 4. Jevtić, I. Nilsson, I. (επιμ.), Spoliation as Translation Medieval Worlds of the Eastern Mediterranean, Turnhout 2021. 5. Jevtić, I., Yalman, S. (επιμ.), Spolia Reincarnated: Afterlives of Objects, Materials, and Spaces in Anatolia from Antiquity to the Ottoman Era, Κωνσταντινούπολη 22019. 6. Kiilerich, B. “Making Sense of the Spolia in the Little Metropolis in Athens”, Arte Medievale 4 (2005), 95-114. 7. Kinney, D. “”SPOLIA. DAMNATIO” AND “RENOVATIO MEMORIAE””, Memoirs of the American Academy in Rome 42 (1997), 117-148. 8. Kinney, D. “The Concept of Spolia”, C. Rudolph (επιμ.), A Companion to Medieval Art: Romanesque and Gothic in Northern Europe, Hoboken 2019, 331-356. 9. Mathews, K. R. Conflict, Commerce, and an Aesthetic of Appropriation in the Italian Maritime Cities, 1000-1150, Leiden 2018. 10. Papastavrou, E., Vryzidis N. “Sacred Patchwork: Patterns of Textile Reuse in Greek Vestments and Ecclesiastical Veils during the Ottoman Era”, I. Jevtić,, S. Yalman (επιμ.), Spolia Reincarnated: Afterlives of Objects, Materials, and Spaces in Anatolia from Antiquity to the Ottoman Era, Κωνσταντινούπολη 22019, 259-286. 11. Perry, M. “Saint Mark’s Trophies: Legend, Superstition, and Archaeology in Renaissance Venice”, Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 40 (1977), 27-49. 12. Rous, S. A. Reset in Stone: Memory and Reuse in Ancient Athens, Madison (WI) 2019. 13. Sarandi, H. “The Use of Ancient Spolia in Byzantine Monuments: The Archaeological and Literary Evidence”, International Journal of the Classical Tradition3/4 (1997), 395-423. 14. Vryzidis, N. “The Second Life of a Mamluk Lamp from Saint John the Theologian Monastery, Patmos and the Oral Tradition Attached to It”, A. Ohta, J. M. Rogers, R. Wade Haddon (επιμ.), Art, Trade and Culture in the Islamic World and Beyond. Studies Presented to Doris Behrens-Abouseif, Λονδίνο 2016, 26-35.