 |
 |
 |
Περιεχόμενο Μαθήματος
Θεωρητικό Μέρος:
Τα ψηφιδωτά εξετάζονται πρωτίστως ως ζωτικό και αναπόσπαστο τμήμα της αρχιτεκτονικής ενότητας στην οποία εντάσσονται. Παρά ταύτα, ένας μεγάλος αριθμός ψηφιδωτών έχει αποσπαστεί από τα αρχιτεκτονικά μνημεία και έχει ενταχθεί στην ενότητα των μουσειακών εκθεμάτων δημιουργώντας έτσι μία νέα και σημαντική ενότητα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η οποία συνεξετάζεται στα πλαίσια του μαθήματος αυτού. Το θεωρητικό μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενότητες:
– Η ιστορική εξέλιξη των ψηφιδωτών – Είδη ψηφιδωτού – Σχέση ψηφιδωτού-αρχιτεκτονικής ενότητας
– Τεχνολογία και υλικά κατασκευής των ψηφιδωτών δαπέδων και εντοίχιων ένθετων διακοσμητικών συνθέσεων αρχιτεκτονικής επιφάνειας (opus, tesselatum, opus sectile, opus signinum κλπ.)
– Ανάλυση των ενδογενών και εξωγενών παραγόντων φθοράς
– Παθολογία της δομής και της επιφάνειας των ψηφιδωτών
– Καταγραφή και τεκμηρίωση της παθολογίας – χαρτογράφηση φθορών
– Ιστορική αναδρομή στην συντήρηση των ψηφιδωτών και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υλικών και μεθόδων που έχουν εφαρμοστεί στο παρελθόν
– Πρώτα σωστικά μέτρα κατά την ανασκαφή ψηφιδωτών
– Υλικά και μέθοδοι καθαρισμού και στερέωσης ψηφιδωτών in situ
– Μέθοδοι απόσπασης και επανατοποθέτησης ψηφιδωτών.
– Υλικά και μέθοδοι για την κατασκευή φορητών πλαισίων και την έκθεση ψηφιδωτών σε εκθεσιακούς χώρους
– Παθολογία ψηφιδωτών που έχουν αποσπαστεί από την αρχιτεκτονική τους ενότητα και έχουν τοποθετηθεί σε φορητές ή μόνιμες κατασκευές σε εκθεσιακούς ή αποθηκευτικούς χώρους
– Αισθητική αποκατάσταση ψηφιδωτών – Μεθοδολογία και Δεοντολογία
– Προληπτικά μέτρα προστασίας και προγραμματισμός για την διατήρηση και την διαχείριση των ψηφιδωτών μετά την συντήρηση τους (maintenance plan) (στέγαση, κατάχωση, έλεγχος και ρύθμιση περιβαλλοντικών συνθηκών)
Εργαστηριακό Μέρος:
Το εργαστηριακό μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει τόσο εργαστηριακές ασκήσεις όσο και εφαρμογές πεδίου σε πραγματικό αντικείμενο:
Α. Εργαστηριακές ασκήσεις
– Κοπή ψηφίδας με παραδοσιακά και σύγχρονα εργαλεία και κατασκευή δοκιμίων ψηφιδωτού
– Τοποθέτηση δοκιμίων σε φορητά πλαίσια – χρήση διαφόρων υποστρωμάτων και αξιολόγηση τους
– Αποκόλληση ψηφιδωτής επιφάνειας και καθαρισμός παλαιού κονιάματος
– Μερική αποκόλληση – στερέωση – επανατοποθέτηση
– Δοκιμές αισθητικής αποκατάστασης και αξιολόγηση των υλικών και μεθόδων
Β. Ασκήσεις σε πραγματικό αντικείμενο
– Αναγνώριση και χαρακτηρισμός υλικών κατασκευής – τεκμηρίωση στρωματογραφίας
– Παθολογία της δομής και της επιφάνειας των ψηφιδωτών
- Χαρτογράφηση φθορών
- Συμπλήρωση δελτίων καταγραφής
- Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης
– Καταπολέμηση βλάστησης και βιο-διάβρωσης
– Δοκιμές καθαρισμού ψηφιδωτής επιφάνειας
– Περιμετρική στερέωση και ενέματα
– Επεξεργασία δεδομένων και σύνταξη έκθεσης εργασιών
- Χαρτογράφηση επεμβάσεων
- Συμπλήρωση δελτίων καταγραφής
– Διατύπωση προτάσεων για το σχεδιασμό και την εφαρμογή επεμβάσεων συντήρησης και ανάδειξης των ψηφιδωτών σε εξωτερικό περιβάλλον ή μουσειακές συλλογές
– Σχεδιασμός προγράμματος παρακολούθησης και μέτρων προστασίας ή προληπτικής συντήρησης
ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Ο σκοπός του μαθήματος είναι να προετοιμάσει τους σπουδαστές σε θέματα που αφορούν στην μελέτη, την τεκμηρίωση, τα πρώτα σωστικά μέτρα, την προληπτική και την επεμβατική συντήρηση για την ‘κατά χώραν’ (in situ) διατήρηση και προστασία ψηφιδωτών δαπέδων και εντοίχιων ψηφιδωτών. Επιπλέον εξετάζονται οι μέθοδοι συντήρησης και αποκατάστασης αποσπασμένων ψηφιδωτών σε περιβάλλον έκθεσης ή αποθήκευσης.
Στην ενότητα αυτή εντάσσονται όλα τα είδη ένθετων διακοσμητικών συνθέσεων αρχιτεκτονικής επιφάνειας: opus tesselatum, opus lapilli, opus sectile, opus signinum, opus figlinum, terrazzo κλπ.
|
Σκοπός του μαθήματος είναι να προετοιμάσει τους σπουδαστές σε θέματα που αφορούν στα πρώτα σωστικά μέτρα, την προληπτική και επεμβατική συντήρηση για την ‘κατά χώραν’ (in situ) αποκατάσταση, και την προστασία επιδαπέδιων και εντοίχιων ψηφιδωτών καθώς και τη συντήρηση και παρουσίαση αποσπασμένων ψηφιδωτών σε περιβάλλον έκθεσης ή αποθήκευσης. Στην ενότητα αυτή εντάσσονται όλα τα είδη ένθετων διακοσμητικών συνθέσεων αρχιτεκτονικής επιφάνειας: opus tesselatum, opus lapilli, opus sectile, opus signinum, opus figlinum, terrazzo κλπ. |
|
Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα έχουν αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να:
|
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης ελληνική (αγγλική για Erasmus).
Ο τελικός βαθμός αξιολόγησης του φοιτητή διαμορφώνεται κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του θεωρητικού μέρους και κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του εργαστηριακού. Αξιολόγηση φοιτητών (100%):
ΘΕΩΡΙΑ (50%):
- Γραπτή Εργασία (20%)
- Γραπτή εξέταση (30%)
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (50%):
- Εργαστηριακές ασκήσεις και εργασίες πεδίου (35%)
- Ατομική Εργασία / Αναφορά Εργασιών Πεδίου (15%)
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μια σειρά άρθρων είναι διαθέσιμη σε μορφή pdf στο eclass του μαθήματος. Παρακάτω αναφέρονται ενδεικτικά μόνο λίγες πηγές για την εημέρωση του φοιτητή σχετικά με το γνωστικό αντικείμενο του μαθήματος.
Ελληνική:
Χαραλάμπους Ε., 2012, Τεχνολογία κατασκευής των επιδαπέδιων ψηφιδωτών της Κύπρου
Ασημακοπούλου-Ατζακά Π., 2003, Ψηφιδωτά δάπεδα, Προσέγγιση στην τέχνη του αρχαίου ψηφιδωτού, University Studio Press.
Κολέφας Γ., (1983), Η τέχνη του Ψηφιδωτού, Εκδόσεις ΕΟΜΜΕΧ
Ξενόγλωσση:
MOSAICS No1, 1978, Mosaics, Deterioration and conservation, Proceedings of the first International Symposium on the Conservation of Mosaics, Rome, 2 – 5 November 1977, ICCROM, Rome. https://iccm-mosaics.org/publication/mosaics-no-1-deterioration-and-conservation/
MOSAICS No2, 1981, Safeguard, Carthage 1978-Périgueux 1980, 63 pp., ICCROM Rome. https://iccm-mosaics.org/wp-content/uploads/2013/10/MOSAICS-2.pdf
Bakirtzis, Ch. (ed.), (2005), Wall and floor mosaics: conservation, maintenance, presentation, Proceedings of the VIIIth Conference of the International Committee for the conservation of mosaics (ICCM), Thessaloniki, 29 October – 3 November 2002, Greece Ben Abed A.(ed), 2006 Stories in Stone, Conserving Mosaics of Roman Africa, Getty Publications, Los Angeles, California, 188 pp.
Ben Abed A., (2006), Tunisian Mosaics, Treasures from Roman Africa, Conservation and Cultural Heritage, Getty publications, Los Angeles, California Ben Abed A., (ed.) 2008, Lessons learned: Reflecting on the Theory and Practice of Mosaic Conservation, proceedings of the 9th International Committee for the Conservation of Mosaics, Hammamet, Tiunisia, 29 Nov-3 Dec 2005, Getty publications, Los Angeles, California Blanc P., Blanc-Bijon, V., 2003, Les mosaïques: conserver pour présenter? VIIème conférence du Comité international pour la conservation des mosaïques, International Committee for the Conservation of Mosaics (ICCM), 22-28 Novembre 1999, Arles
France Bowersock G. W., (2006), Mosaics as History, The Near East from Late Antiquity to Islam, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London, UK.
Dunbabin, K. M. D., (2001), Mosaics of the Greek and Roman World, Cambridge University Press De la Torre, M (ed). 1998, The conservation of archaeological sites in the Mediterranean region, (Symposium Proceedings), Getty Publications
Jobst, W., Erdal, B., Gurtner C., (1997), Istanbul The Great Palace Mosaic, Arkeoloji ve Sanat Yayinlari, Turkey, 96 pp. Jokiletho J., (2005), A History of Architectural Conservation, D. Phil Thesis, University of York, England, Institute of Advanced Architectural Studies, 1986, recomposed in PDF format, February 2005. www.iccrom.org/pdf/ICCROM_05_HistoryofConservation00_en.pdf
Michaelides, D., (2003), Mosaics make a site: the conservation in situ of mosaics on archaeological sites, Proceedings of the VIth Conference of the International Committee for the Conservation of Mosaics (ICCM), Nicosia, Cyprus 1996, ICCROM, GETTY, ICCM
Roberto Nardi & Montserrat Pugès i Dorca, (eds) 2020, EDIFIR-Edizioni Firenze,, WHAT COMES TO MIND WHEN YOU HEAR MOSAIC? CONSERVING MOSAICS FROM ANCIENT TO MODERN, Proceedings of the 13th ICCM Conference, Barcelona, Spain, 2017, ISBN 978-88-7970-907-1, https://iccm-mosaics.org/wp-content/uploads/2022/03/ICCM_BarcelonaActs-2.pdf
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
Conservation and Management of Archaeological Sites, Taylor & Francis
Journal of Cultural Heritage, Elsevier
Journal of Archaeological Science, Elsevier