Το μάθημα έχει ως αντικείμενο εφαρμογές των γραφικών υπολογιστή και μοντελοποίησης γεωμετρικής και εννοιολογικής γνώσης στον πολιτισμό και ειδικά στη συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Αποτελεί θεμελιώδες πλαίσιο εισαγωγής σε έννοιες τρισδιάστατης ψηφιοποίησης και επεξεργασίας γεωμετρικών και χρωματικών μοντέλων ως βάση τεκμηρίωσης της υπάρχουσας των πολιτιστικών τεκμηρίων.
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα αποσκοπεί στην ανάλυση της τεκμηρίωσης αποτύπωσης, στα ψηφιακά όργανα και στη μεθοδολογία των ενεργειών ψηφιοποίησης, στην εισαγωγή των βασικών ψηφιακών τεχνολογιών και στην αντίστροφη μοντελοποίηση πολιτιστικών τεκμηρίων. Γίνεται εκτενής και εμπεριστατωμένη χρήση Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την αποτύπωση και ψηφιακή μοντελοποίηση αντικειμένων και μνημείων μέσω εφαρμογών φωτογραμμετρίας και χρήσης σύγχρονων λογισμικών τα οποία παράγουν τρισδιάστατα μοντέλα υψηλής ακρίβειας. Αποτύπωση και τεκμηρίωση αντικειμένων και μνημείων με χρήση μοντελοποίησης βάσει εικόνας. Εμβάθυνση στις έννοιες και μεθοδολογίες ψηφιακής τεκμηρίωσης και μοντελοποίησης. Οι φοιτητές θα επιλέγουν τα αντικείμενά μέσω επισκέψεων σε αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία της Αθήνας.
Τα θέματα του εργαστηρίου περιλαμβάνουν κατανόηση και ανάπτυξη συνδυαζόμενων ψηφιακών περιβαλλόντων δημιουργίας και επιμέλειας ψηφιακών τρισδιάστατων μοντέλων. Εφαρμογή εξειδικευμένων λογισμικών μέσω εργαστηριακών θεμάτων αύξουσας πολυπλοκότητας.
Το μάθημα παρέχεται με τη μορφή του συνθετικού μαθήματος (σύνθεση) όπου και αναπτύσσονται οι παρακάτω ενότητες :
‒ Ψηφιακές Τρισδιάστατες αναπαραστάσεις στο πεδίο του πολιτισμού. ‒ Βασικές έννοιες σύλληψης πολιτιστικών τεκμηρίων. ‒ Κατηγορίες τρισδιάστατων δεδομένων βάσει ψηφιακών αποτυπώσεων. ‒ Πλαίσιο διαδικασιών σύλληψης βάσει μεθόδων παθητικών σαρώσεων. ‒ Πλαίσιο διαδικασιών σύλληψης βάσει μεθόδων ενεργητικών σαρώσεων. ‒ Μετά-επεξεργασία (γεωμετρική και τοπολογική) των συλληφθέντων ψηφιακών δεδομένων. ‒ Ψηφιακές εφαρμογές ψηφιακής επιμέλειας και μετά- επεξεργασίας τρισδιάστατων πλεγμάτων (MeshLab, CloudCompare, Blender). ‒ Πληροφοριακά συστήματα στον πολιτισμό και τη συντήρηση. Συστήματα αναπαράστασης γνώσης (knowledge representation). ‒ Μέθοδοι και πρότυπα τεκμηρίωσης των διαδικασιών συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης . Ηλεκτρονική vs. παραδοσιακής τεκμηρίωσης. Εννοιολογικό Μοντέλο Αναφοράς CIDOC-CRM (πρότυπο ISO 21127:2006). Οι φοιτήτριες/ές αναλαμβάνουν θέμα εκπόνησης τελικής εργασίας την οποία παρουσιάζουν και υποστηρίζουν στο εργαστήριο.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Το μάθημα έχει ως αντικείμενο εφαρμογές των γραφικών υπολογιστή και μοντελοποίησης γεωμετρικής και εννοιολογικής γνώσης στον πολιτισμό και ειδικά στη συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Αποτελεί θεμελιώδες πλαίσιο εισαγωγής σε έννοιες τρισδιάστατης ψηφιοποίησης και επεξεργασίας γεωμετρικών και χρωματικών μοντέλων ως βάση τεκμηρίωσης της υπάρχουσας των πολιτιστικών τεκμηρίων.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτήτριες/ές θα είναι σε θέση να: ‒ αντιληφθούν τη διεπιστημονική προσέγγιση και το εύρος των τεχνολογιών γραφικών υπολογιστή στη συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, ‒ κατανοούν το πλαίσιο των συστημάτων αντίστροφης μοντελοποίησης και επιμέλειας ‒ να κατανοούν τις βασικές αρχές που διέπουν τις διαδικασίες ειδικών λήψεων και επιμέλειας φωτογραφιών προς δημιουργία τρισδιάστατων ψηφιακών ομοιωμάτων. ‒ κατανοούν τη σημασία της χρωματικής εξισορρόπησης των ψηφιακών φωτογραφικών λήψεων και να είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση σχετικών προγραμμάτων. ‒ κατέχουν δυνατότητες επεξεργασίας ψηφιακών τρισδιάστατων αντικειμένων και να είναι σε θέση να χειρίζονται σχετικά λογισμικά μέτα-επεξεργασίας. ‒ έχουν δεξιότητα στη βελτιστοποίηση των ψηφιακών τρισδιάστατων αρχείων και της εκτύπωσής τους σε ψηφιακούς τρισδιάστατους εκτυπωτές. ‒ γνωρίζουν τις δυνατότητες και τα όρια των τρισδιάστατων ψηφιακών εφαρμογών τεκμηρίωσης και υποστήριξης εργασιών και διαδικασιών της συντήρησης . ‒ κατέχουν και να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τα διεθνή πρότυπα για την ψηφιακή τεκμηρίωση της πολιτισμικής πληροφορίας και των δεδομένων των διαδικασιών συντήρησης. ‒ Κατέχουν ψηφιακές δεξιότητες σε λογισμικά δισδιάστατης τεκμηρίωσης (AutoCad), φωτογραμμετρίας (Recap Photo, Reality Capture, Meshroom), και επεξεργασίας τρισδιάστατων γραφικών (Meshlab, CloudCompare).
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης: ελληνική (αγγλική για Erasmus).
Αξιολόγηση φοιτητών (100%): Εκπόνηση εργασίας (60%) Θεωρητική εργασία (25%) Παρουσίαση εργασίας (15%)
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
P. Alliez, et al. Digital 3D Objects in Art and Humanities: challenges of creation, interoperability and preservation. White paper. Bordeaux, France: 2017.
Arbace L., et al. Innovative uses of 3D digital technologies to assist the restoration of a fragmented terracotta statue. Journal of Cultural Heritage, Vol. 14, No. 4. 2013.
Champion, E., Rahaman, H., (2019), ‘3D Digital Heritage Models as Sustainable Scholarly Resources.’ Sustainability, 11, no. 8: 2425.
B. Chanda, S. Chaudhuri, S. Chaudhury (Eds.), (2018).
Heritage Preservation. Singapore: Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-7221-5_1. ICOM-CC, 2013.
Updates in Paintings Conservation & Documentation: New Developments in Databases, Documentation and the Technical Imaging of Paintings Proceedings of the ICOM-CC Documentation & Paintings Working Groups Joint Interim Meeting, 21/9/13 2013, RKD, The Hague.
Historic England 2017 Photogrammetric Applications for Cultural Heritage. Guidance for Good Practice. Swindon.
Historic England. Historic England 2018 3D Laser Scanning for Heritage: Advice and Guidance on the Use of Laser Scanning in Archaeology and Architecture. Swindon. Historic England. Linder, Wilfried. (2009).
Digital Photogrammetry: A Practical Course. 10.1007/978-3-540-92725-9.
Naoumidou N,, Chatzidaki M,, Alexopoulou A., 2008. “ARIADNE” conservation documentation system: conceptual design and projection on the CIDOC CRM framework and limits. Annual Conference of CIDOC, Athens, September 15-18, 2008.
Stanco F., Battiato S., Gallo G. 2011. Digital Imaging for Cultural Heritage Preservation: Analysis, Restoration, and Reconstruction of Ancient Artworks. LA, USA: CRC Press.
Χατζηδάκη Μ., 2005. Η Αναγκαιότητα της Τεκμηρίωσης των Εργασιών συντήρησης. Η Τεκμηρίωση της Συντήρησης και η Συντήρηση της Τεκμηρίωσης, Πρακτικά: Συντήρηση και Έκθεση Συντηρημένων Έργων. Υπ.Πο., Βυζαντινό Και Χριστιανικό Μουσείο, Σειρά: Μικρά Μουσειολογικά 1.
Χατζηδάκη Μ., 2005. Η τεκμηρίωση των εργασιών συντήρησης μουσειακών συλλογών: αναγκαιότητα προβλήματα και σύγχρονες προοπτικές, Τετράδια Μουσειολογίας, τ. 2, 2005 σ.31-36.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
– Journal on Computing and Cultural Heritage (JOCCH)
– Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage
– International Journal on Digital Libraries – Journal of Cultural Heritage