Περιεχόμενο Μαθήματος
Το μάθημα επικεντρώνεται στην ιστορία και την εξέλιξη της τεχνολογίας, με κύριο χαρακτηριστικό την επίδραση αυτής στην επιστήμη και τον πολιτισμό. Ανάμεσα στα ζητήματα που αναλύονται, περιλαμβάνονται ειδικότερα αναφορές στα αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς και τέχνης, όπως και στη διαδικασία παραγωγής τους.
Πιο αναλυτικά, οι ενότητες που αναπτύσσονται, περιλαμβάνουν τις ακόλουθες θεματικές κατηγορίες εστιάζοντας σε ιδιαιτερότητες της τεχνολογικής ανάπτυξης ανά περιοχή και στη διάδοση των τεχνολογικών επιτευγμάτων μέσω της επικοινωνίας του πολιτισμού:
- Πρώιμες τεχνολογίες εποχής του λίθου, χρήση εργαλείων και τεχνικών,
- Οχυρωματικά έργα,
- Υδραυλικά έργα,
- Τεχνολογία επεξεργασίας Μεταλλευμάτων (μεταλλευτική και μεταλλουργική),
- Ναυπηγική τεχνολογία & Ναυσιπλοϊα από τη Μυκηναϊκή εποχή, στην Εποχή του Χαλκού και αργότερα στην Κλασική εποχή,
- Οικοδομική τεχνολογία (κατασκευές, ανυψωτικά μηχανήματα των Αρχαίων Ελλήνων, Αρχιτεκτονική αρχαίων Ελληνικών ναών, τεχνικά έργα της Αρχαιότητας, π.χ. Δίολκος, Ευπαλίνειο όρυγμα, κλπ),
- Μετρητικά όργανα χώρου και χρόνου, εργαλεία και μηχανές των Αρχαίων Ελλήνων,
- Στρατιωτική/πολιορκητική τεχνολογία,
- Αυτοματοποιητική -“αυτόματες μηχανές» Ελληνιστικής περιόδου,
- Τεχνολογία Ρωμαϊκών χρόνων (με έμφαση στην Αρχιτεκτονική –υλικά, κατασκευαστικές τεχνικές, κάλυψη χώρων μεγάλων διαστάσεων, θολοδομία, ύδρευση και αποχέτευση, μηχανική, ρωμαικό ημερολόγιο, ρωμαικοί αριθμοί),
- Τεχνολογικές ανακαλύψεις Βυζαντινών χρόνων, (βυζαντινά λιμάνια, βυζαντινή πολεοδομία, κλπ).
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Να γνωρίσει ο φοιτητής την ιστορία και την εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς και την επίδραση αυτής στην επιστήμη και τον πολιτισμό. Έμφαση θα δοθεί ειδικώτερα στα αντικείμενα πολιτιστικής κληρονομιάς και τέχνης.
Να καταστεί ο φοιτητής ικανός να αναγνωρίζει τα διάφορα είδη λίθου, κραμάτων μετάλλων και κεραμικών αντικειμένων, να εντοπίζει τις μεθόδους κατασκευής από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μεθόδου, να γνωρίζει τα διάφορα εργαλεία κατεργασίας των πρώτων υλών και τα αποτελέσματα στη δομή και τη μορφή της ύλης και τη χρήση τους.
Να εξοικειωθεί ο φοιτητής με την αρχαία Ελληνική τεχνολογία, έτσι όπως αυτή αναπτύχθηκε μέσα από μια σειρά τεχνικών εφευρέσεων και σπουδαίων επιτευγμάτων.
Να αποκτήσει ο φοιτητής τη γνώση σχετικά με την εξέλιξη των τεχνολογικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου σε σχέση με την πολιτισμική του εξέλιξη.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης ελληνική (αγγλική για Erasmus). Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική
Αξιολόγηση φοιτητών (100%): γραπτή ερευνητική εργασία (50%) και παρουσίαση εργασίας (50%) ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαία Αθήνα και Αττική, Συλλογική έκδοση, εκδ. Αθ. Ραγιά και ΣΙΑ ΟΕ, Αθήνα 2010. Δημαρόγκωνας Αν., Η ιστορία της Τεχνολογίας, α’ εκδ., εκδ. Μ. Παρίκου & ΣΙΑ ΕΠΕ, Αθήνα 2008. Μπούρας Χ., Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, α’ τόμος, α’ εκδ. 1999, Αθήνα, εκδ. Σ. Αθανασόπουλος & ΣΙΑ Ι.Κ.Ε. Συμπληρωματική Βιβλιογραφία: Λάζος Χρ., Μηχανική και Τεχνολογία στην Αρχαία Ελλάδα, εκδ. Αίολος, Αθήνα 1993. Ορλάνδος Α., Τα Υλικά δομής των Αρχαίων, εκδ. Αθήνα 1958. Πρακτικά Συνεδρίων Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας: 1ο Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, οργ. Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη Σεπτ. 1997, συνέκδοση ΤΕΕ, Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης , Πολιτιστικό ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Θεσσαλονίκη 1998. 2ο Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, οργ. Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ), ΤΕΕ και Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας (ΚΔΕΜΤ), Αθήνα Οκτώβριος 2005, εκδ. ΤΕΕ, Αθήνα 2006.
Διαδικτυακοί τόποι/websites: Πρόσθετο υλικό σχετικά με το θέμα, όπως oι ταινίες που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία της Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας ΕΜΑΕΤ, υπό την επιμέλεια του ομότιμου καθ. ΕΜΠ, Θ.Π. Τάσιου:
https://www.youtube.com/watch?v=AJTwxCaOODM Εικονοκινητική ταινία που έγινε με πρωτοβουλία της Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και χρηματοδοτήθηκε ευγενώς από τον Σύνδεσμο Τεχνικών Εταιριών Ανωτέρων Τάξεων (ΣΤΕΑΤ). Η ταινία των Θ.Π. Τάσιου, Γ. Πολύζου και Ν. Μήκα παρουσιάζει ένα τεχνικό έργο του 6ου αιώνα π.Χ., το Ευπαλίνειο όρυγμα, μια σήραγγα υδραγωγείου μήκους 1036 μ. και διατομής 1,80 x 1,80 μ., κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου, με σκοπό να μεταφερθεί νερό από την πηγή που βρισκόταν πίσω από το βουνό στην πρωτεύουσα της Σάμου. Η σήραγγα διανοίχθηκε από τα δύο άκρα της συγχρόνως. Η συνάντηση των δύο τμημάτων κάτω από την κορυφή του βουνού έγινε με αρκετή ακρίβεια, παρά το γεγονός ότι οι γεωλογικές συνθήκες ανάγκασαν τον μηχανικό Ευπαλίνο να εκτραπεί πολλές φορές από την ευθυγραμμία. https://www.youtube.com/watch?v=XEnz2CJTfbE Εικονοκινητική ταινία που έγινε με πρωτοβουλία της Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και χρηματοδοτήθηκε κατά ένα μέρος από το ΤΕΕ για τον αρχαίο Δίολκο. Αναφέρεται σε θέματα αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στην Αρχαία Κόρινθο, όπως θέματα ναυπηγικής, λιμενικών έργων, ανυψωτικών μηχανημάτων, αρχιτεκτονικής, αντλιών, χερσαίων μεταφορών κ.ά. Η ταινία περιγράφει την άφιξη έμφορτου πλοίου (4ος αι. π.Χ.) στον βόρειο εσωτερικό λιμένα της Κορίνθου (το Λέχαιον), την ανέλκυση του πλοίου, την μεταφορά του κατά μήκος του Διόλκου (μήκους 6,3km), την επανακαθέλκυση στο σημερινό Καλαμάκι, τον πλού προς το νότιο λιμένα (τις Κεγχρεές), τη φόρτωση κορινθιακών κεραμικών προϊόντων και τον τελικό απόπλου στο Σαρωνικό. https://www.blod.gr/lectures/arage-eihan-atmokiniti-antlia-oi-ptolemaioi/ Διάλεξη και animation video (εικονοκινητική ταινία) που έγινε με πρωτοβουλία της Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και παραγωγή της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου (ΔΕΠΑ). Στην ταινία φαίνεται ότι η αρχαία ελληνική τεχνολογία επρόκειτο να φτάσει στο απόγειό της στους ελληνιστικούς χρόνους, με την ανάπτυξη όλων των ειδών μηχανικών εφευρέσεων και ευαίσθητων επιστημονικών μέσων, όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων.
Αναφορές και στην ατμοκίνητη αντλία στην Πτολεμαϊκή Αλεξάνδρεια. (https://www.blod.gr/categories/ ομιλίες, οργ: Ίδρυμα Μποδοσάκη) Καθώς και άλλα videos από το you tube: https://www.youtube.com/watch?v=oDhnOqzOudY https://www.youtube.com/watch?v=xWVA6TeUKYU https://www.youtube.com/watch?v=ML4tw_UzqZE http://www.antikythera-mechanism.gr/events/list https://kotsanas.com/gb/
https://mathesis.cup.gr/courses, https://mathesis.cup.gr/courses/course-v1:GreekCivilization+GC+20B/about (Το Κέντρο Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis, ιδρύθηκε το 2015 ως ένα ιδιαίτερο τμήμα των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία και δωρεάν προσφορά στους φοιτητές, τους επαγγελματίες επιστήμονες και το ευρύτερο κοινό, διαδικτυακών μαθημάτων στο επίπεδο των καλύτερων διεθνών προτύπων.)