Κλασική Αρχαιολογία

Περιεχόμενο Μαθήματος

Το γνωστικό αντικείμενο της Κλασικής Αρχαιολογίας περιλαμβάνει μια συνοπτική αλλά ολοκληρωμένη εξέταση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της εξέλιξής του από τη Γεωμετρική ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Συγκεκριμένα, όσον αφορά την Γεωμετρική περίοδο εξετάζονται το κοινωνικό πλαίσιο, τα οικοδομήματα, οι οικοδομικές τεχνικές, οι οικισμοί της εποχής, η πλαστική, η κεραμική, τα κέντρα της Γεωμετρικής κεραμικής- Αγγειογραφίας.

Εξετάζονται οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της Αρχαϊκής εποχής, η αρχιτεκτονική, οι ναοί του 7^ου αιώνα π. Χ, οι ελληνικοί αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, (ανωδομή, κίονες, θριγκός) οι οικοδομικές τεχνικές και δίνονται χαρακτηριστικά παραδείγματα των σημαντικότερων ναών των Αρχαϊκών χρόνων.

Οι τέχνες της Ανατολίζουσας περιόδου: Η πλαστική του 7^ου αιώνα π. Χ. η μεγάλη Δαιδαλική πλαστική, ο τύπος της κόρης ο τύπος της καθιστής μορφής, ο τύπος του κούρου, η Πρωτοκορινθιακή κεραμική – Αγγειογραφία, η Πρωτοαττική κεραμική – Αγγειογραφία.

Η τέχνη του 6^ου αιώνα π. Χ: οι νόμοι της αρχαϊκής πλαστικής, η πλαστική του 6^ου π. Χ αιώνα, οι κόρες και κούροι του 6^ου π Χ., αρχαϊκά αρχιτεκτονικά γλυπτά, επιτύμβια γλυπτά των αρχαϊκών χρόνων. Η κεραμική – αγγειογραφία του 6^ου αιώνα π. Χ., η μελανόμορφη αγγειογραφία, αττικό εργαστήριο, κύριοι εκπρόσωποι, αττική ερυθρόμορφη κεραμική, Πρώιμος αρχαϊκός ερυθρόμορφος ρυθμός, οι πρωτοπόροι, ώριμος αρχαϊκός ερυθρόμορφος ρυθμός.

Η Πρώιμη Κλασική εποχή: η πλαστική του Αυστηρού ρυθμού, ανδρικές και γυναικείες μορφές του αυστηρού ρυθμού, αρχιτεκτονικά γλυπτά, Αττική Ερυθρόμορφη κεραμική των Πρώιμων Κλασικών Χρόνων, Πρώιμος ελεύθερος ερυθρόμορφος ρυθμός

Ώριμη και Ύστερη Κλασική εποχή: Κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, αρχιτεκτονική των Ώριμων και Ύστερων Κλασικών χρόνων, Ώριμη κλασική γλυπτική : Φειδίας, Γλυπτά του Παρθενώνα, έργα του Φειδία, οι μαθητές.

Αγγειογραφία των Ώριμων κλασικών χρόνων: Ελεύθερος ή ωραίος ρυθμός, Πλούσιος ρυθμός ερυθρόμορφης αγγειογραφίας.

Γλυπτική του 4^ου αιώνα π. Χ.: Οι πρωτοπόροι, επιτύμβια ανάγλυφα των Κλασικών χρόνων.

Αγγειογραφία του 4^ου αιώνα π. Χ., η μεγάλη ζωγραφική, ψηφιδωτά του 4^ου αιώνα π.Χ.

Ελληνιστική εποχή: κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, η αρχιτεκτονική, η πλαστική, η κεραμική- αγγειογραφία των Ελληνιστικών χρόνων, η μεγάλη ζωγραφική, ψηφιδωτά της Ελληνιστικής εποχής.

Η Ρωμαϊκή περίοδος: γενική εξέταση των χαρακτηριστικών της εποχής.

Ανάλογα με την περίπτωση, γίνεται αναφορά σε ζητήματα συντήρησης της κεραμικής ή και αποκατάστασης γλυπτών μέσα από το υλικό των δημοσιεύσεων μεγάλων ανασκαφών όπως για παράδειγμα, της Ολυμπίας και των Δελφών.

 

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Το γνωστικό αντικείμενο της  Κλασικής Αρχαιολογίας  περιλαμβάνει  μια συνοπτική αλλά εμπεριστατωμένη επισκόπηση των δεδομένων του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού από τη Γεωμετρική περίοδο έως  τη Ρωμαϊκή εποχή. Επικεντρώνοντας στα υλικά κατάλοιπα των ιστορικών χρόνων, περιλαμβάνει την λεπτομερή εξέταση των αντικειμένων όλων των κατηγοριών έτσι ώστε να  γίνουν κατανοητά από τους υποψήφιους συντηρητές ως πηγές ιστορικών και πολιτισμικών πληροφοριών. Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των σπουδαστών με την Αρχαιολογία και τις τέχνες των Κλασικών χρόνων καθώς και με την ορολογία που χρησιμοποιείται στην περιγραφή και ανάλυση των αντικειμένων, ζωγραφικών και πλαστικών κάθε περιόδου. Βασικός στόχος είναι επίσης η άσκηση στην ικανότητα αναγνώρισης,  περιγραφής, ανάλυσης και ένταξης ενός αντικειμένου στην εποχή του με βάση αρχαιολογικά, εικονογραφικά και τεχνοτροπικά κριτήρια.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:

1. Να γνωρίζει τα βασικά χαρακτηριστικά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και να ερμηνεύει τα υλικά κατάλοιπα.

2. Να χρησιμοποιεί την επιστημονική ορολογία για την περιγραφή των αντικειμένων και των μνημείων, να αναγνωρίζει το υλικό, και τις τεχνικές κατασκευής,  την διακόσμηση, τις εικονιστικές παραστάσεις και την τεχνοτροπία και συνεπώς να εντάσσει τα αντικείμενα σε περίοδο κατανοώντας ταυτόχρονα  το ρόλο τους στο πολιτιστικό και  κοινωνικό  πλαίσιο της εποχής.  Θα είναι δηλαδή σε θέση να αποκωδικοποιεί την ταυτότητα των αντικειμένων και των μνημείων.

3. Να προσεγγίζει τα αντικείμενα που θα συντηρήσει με τον δέοντα σεβασμό και με αίσθημα ευθύνης.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική
Αξιολόγηση φοιτητών (100%):
– Προφορικές ασκήσεις περιγραφής (30%),
– Τελική γραπτή εξέταση (70%) (ερωτήσεις πολλαπλών απαντήσεων – αναγνώριση μνημείων και σύντομος σχολιασμός τους μέσα από εικόνες – ερωτήσεις ανάπτυξης θέματος).

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Προτεινόμενα συγγράμματα (για το σύστημα ΕΥΔΟΞΟΣ):

Πλάντζος, Δ. Ελληνική τέχνη και αρχαιολογία (1100–30 π.Χ.), Αθήνα 2016.
Hölscher, Τ. Κλασική Αρχαιολογία. Βασικές γνώσεις, Θεσσαλονίκη 2019.

Γενικά έργα

Κοκκορού – Αλευρά, Γ. Η τέχνη της αρχαίας Ελλάδας. Σύντομη ιστορία (1050-50 π.Χ.), Αθήνα 1995.
Μπιάνκι Μπαντινέλι, Ρ. Ρώμη. Η τέχνη στο επίκεντρο της εξουσίας. Από τις απαρχές έως τον 2ο αι. μ.Χ., Αθήνα 2007.
Pollitt, J.J. Η τέχνη στην ελληνιστική εποχή, Αθήνα 2011.
Ramage, N.H. & Ramage, A. Ρωμαϊκή τέχνη, Θεσσαλονίκη 2019.
Σαρμπονό, Ζ., Μαρτέν, Ρ., Βιγιάρ, Φ. Ελλάδα. Ελληνιστική Εποχή, από τον 3ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ., Αθήνα 2007.
Σημαντώνη – Μπουρνιά, Ε. Αρχαιολογία των πρώιμων ελληνικών χρόνων (1050-600 π.Χ.), Αθήνα 2011.

Αρχιτεκτονική
Gruben G., Ιερά και ναοί της αρχαίας Ελλάδας, Αθήνα 2000.
Helmann Μ.-Ch., Η αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική, Αθήνα 2003.
Lauter H., Αρχιτεκτονική των ελληνιστικών χρόνων, Αθήνα 2016.
Mπούρας, X. Μαθήματα ιστορίας της αρχιτεκτονικής, Α´ τόμος, Αθήνα 1999.
Muller-Wiener, W. Η αρχιτεκτονική στην αρχαία Ελλάδα, Θεσσαλονίκη 1995.

Πλαστική

Boardman, J. Ελληνική Πλαστική. Ύστερη κλασική περίοδος και γλυπτική στις υπερπόντιες αποικίες, Αθήνα 1999.
Boardman, J. Ελληνική Πλαστική. Αρχαϊκή περίοδος, Αθήνα 2001.
Boardman, J. Ελληνική Πλαστική. Κλασική περίοδος, Αθήνα 2002.
Βοκοτοπούλου Ι., Ελληνική Τέχνη. Αργυρά και χάλκινα έργα τέχνης, Αθήνα 1997.
Γιαλούρης N., Ελληνική Τέχνη. Αρχαία γλυπτά, Αθήνα 1994.
Καλτσάς Ν., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τα γλυπτά, Αθήνα 2000.
Κατσικούδης, Ν. Το ελληνικό πορτρέτο. Εικόνα και μήνυμα, Αθήνα 2014.
Rolley, C. Η ελληνική γλυπτική (από τις αρχές έως το μέσο του 5ου αιώνα), Αθήνα 2006.
Smith, R.R.R. Ελληνιστική πλαστική, Αθήνα 2009.

Κεραμική/αγγειογραφία

Boardman, J. Πρώιμη ελληνική αγγειογραφία, Αθήνα 2001.
Boardman, J. Αθηναϊκά ερυθρόμορφα αγγεία. Αρχαϊκή περίοδος, Αθήνα 2001.
Boardman, J. Η ιστορία των αρχαίων ελληνικών αγγείων. Αγγειοπλάστες, αγγειογράφοι και εικόνες, Αθήνα 2006.
Boardman, J. Αθηναϊκά μελανόμορφα αγγεία, Αθήνα 2010.
Boardman, J. Αθηναϊκά ερυθρόμορφα αγγεία. Κλασική περίοδος, Αθήνα 2010.
Τιβέριος, Μ., Ελληνική Τέχνη. Αρχαία Αγγεία, Αθήνα 1996.

Ζωγραφική – ψηφιδωτά
Ατζακά, Γ., Το επάγγελμα του ψηφοθέτη, 4ος αι. π.Χ. – 8ος αι. μ.Χ., Αθήνα 2011.
Scheibler, I., Αρχαία ελληνική ζωγραφική, Αθήνα 2015.

Ιστοσελίδα
https://www.latsis-foundation.org/ell/e-library (Ο Κύκλος των Μουσείων)
– Συναφή επιστημονικά περιοδικά: