Περιγραφή Μαθήματος
H Αρχαιολογία ως διεπιστημονικός κλάδος, ερευνητική μεθοδολογία της Αρχαιολογίας, Υλικά και Τεχνικές, Εικονογραφία, Tυπολογία, Χρονολόγηση.
Το γνωστικό αντικείμενο της Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αιγαίου περιλαμβάνει μια εμπεριστατωμένη προσέγγιση των δεδομένων της Προϊστορίας και της Πρωτοϊστορίας του Αιγαίου, από την Παλαιολιθική ως το τέλος της Εποχής του Χαλκού. Συγκεκριμένα εξετάζονται οι πηγές της Προϊστορίας, τα προβλήματα της ορολογίας, το χρονολογικό και γεωγραφικό πλαίσιο. Η Παλαιολιθική και η Μεσολιθική εποχή στο Αιγαίο: οι ανασκαφές, οι θέσεις, τα σπήλαια, οι χώροι κατοίκησης, οι ταφές, η λιθοτεχνία. Η τέχνη της Παλαιολιθικής: βραχογραφίες, ειδώλια, θέματα ερμηνείας και βασικοί συμβολισμοί και καταγραφή των σύγχρονων θεωριών.
Η Νεολιθική εποχή: ιστορία της έρευνας, οι φάσεις της Νεολιθικής, οι θέσεις της Νεολιθικής εποχής στην ηπειρωτική Ελλάδα και το Αιγαίο, η κατοίκηση, η οικοδόμηση, ταφικά έθιμα και ερμηνεία, κοινωνία και σκέψη. Οι τέχνες: μικρογραφικές παραστάσεις και ειδώλια, τεχνικές και προϊόντα της Νεολιθικής: καλαθοποιία και υφαντική, ορυκτές πρώτες ύλες, λιθοτεχνία και βασικοί τύποι εργαλείων. Η κεραμική: τεχνικές της αγγειοπλαστικής, παραγωγή των σκευών, σηματολόγια των αγγείων της Νεολιθικής, διακόσμηση των αγγείων και των αντικειμένων, τεχνικές της διακόσμησης.
Η εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο: Πρωτοελλαδικός πολιτισμός: οικισμοί και κατοικίες, οικοδόμηση, ταφικά έθιμα. Η κεραμική, σχήματα και τεχνικές της διακόσμησης, η μικροπλαστική. Πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός: θέσεις, οικισμοί, οικοδόμηση, ταφικά έθιμα. Η κεραμική, σχήματα και τεχνικές, διακόσμηση. Η μικροπλαστική, ειδώλια, τεχνικές κατασκευής και ερμηνείες. Προανακτορική ή Πρωτομινωική περίοδος: οικισμοί και κατοικίες, ταφικά έθιμα. Η κεραμική, σχήματα, διακοσμητικοί ρυθμοί. Η μεταλλοτεχνία, η κόσμηση.
Η Μέση Χαλκοκρατία στο Αιγαίο: Η Μεσοελλαδική περίοδος: οι θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας, οικιστική, ταφικές συνήθειες. Η κεραμική και η μικροπλαστική. Η Μεσοκυκλαδική περίοδος: οικισμοί, ταφικά έθιμα, κεραμική και μικροπλαστική. Η Παλαιοανακτορική η Μεσομινωική περίοδος: τα παλαιά μινωικά ανάκτορα, η αρχιτεκτονική, οι οικισμοί και κατοικίες, τα ταφικά έθιμα.Οι τέχνες και τα προϊόντα τους: Η κεραμική, σχήματα και διακοσμητικοί ρυθμοί, λίθινα αγγεία, μεταλλοτεχνία, σφραγιδογλυφία, μικροπλαστική.
Η Υστερη εποχή του Χαλκού. Η Νεοανακτορική ή Υστερομινωική περίοδος: Το χρονολογικό πλαίσιο, η ακμή του Μινωικού πολιτισμού, αρχιτεκτονική και πολεοδομία, τα νέα ανάκτορα, οι νεοανακτορικές πόλεις, ταφικά έθιμα. Οι τέχνες και τα προϊόντα τους: η κεραμική, οι διακοσμητικοί ρυθμοί, η σφραγιδοφλυφία, η μεταλλοτεχνία, η ελεφαντουργία, η ζωγραφική, τοιχογραφίες και τεχνική κατασκευής.
Η Υστεροκυκλαδική περίοδος: ιστορικό πλαίσιο, η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, οι θεωρίες : από τον Σ. Μαρινάτο ως τις σύγχρονες απόψεις, ο υλικός πολιτισμός: οικιστική και πολεοδομία, οι τέχνες και τα προϊόντα τους: οι τοιχογραφίες, η κεραμική: σχήματα και διακόσμηση, άλλες κατηγορίες αντικειμένων.
Η Υστεροελλαδική περίοδος, ο Μυκηναϊκός πολιτισμός: οι πηγές της Μυκηναϊκής ιστορίας, η ιστορία της έρευνας. Η κατοίκηση και κατοικίες, ανάκτορα, τεχνικές δόμησης και διακόσμηση, οχυρώσεις και ακροπόλεις, πολεοδομία και κατοίκηση, ταφική αρχιτεκτονική και ταφικά έθιμα. Τέχνες και προϊόντα: η κεραμική, σχήματα και διακόσμηση, μεταλλοτεχνία, οπλουργία, φαγεντιανά, λίθινα και ελεφάντινα αγγεία, ειδώλια. Η ζωγραφική: αγγειογραφία, τοιχογραφίες και τεχνική κατασκευής, ζητήματα ερμηνείας.
Δίδεται μεγαλύτερη έμφαση σε όλους τους τομείς της τέχνης και των προϊόντων της Προϊστορίας. Παράλληλα με την εξέταση του αρχαιολογικού υλικού γίνεται προσέγγιση θεμάτων που αφορούν στις τεχνικές, την τεχνολογία αλλά και την κατάσταση διατήρησης ή τη συντήρηση των αντικειμένων. Ανάλογα με την περίπτωση, δίδεται η ευκαιρία να εξετασθούν θέματα συντήρησης μέσα από φωτογραφικό υλικό των πρώτων ανασκαφών.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Το μάθημα στοχεύει στη προσέγγιση των πολιτισμών της Προϊστορίας μέσω της παρουσίασης και της μελέτης των υλικών καταλοίπων της ανθρώπινης δραστηριότητας από την Παλαιολιθική εποχή έως το τέλος της εποχής του Χαλκού (1100 π.Χ). Ειδικότερα ωστόσο, εστιάζει στη εξέταση των προϊόντων της τέχνης και της τεχνικής, δηλαδή των τέχνεργων κάθε περιόδου της Προϊστορίας όπως η κεραμική, η ειδωλοπλαστική, η λιθοτεχνία, η μεταλλοτεχνία, η ζωγραφική κλπ. Γιατί το αρχαιολογικό υλικό αποτελεί ταυτόχρονα και υλικό της Συντήρησης.
Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση και η εξοικείωση των φοιτητών με το πεδίο της Αρχαιολογίας, τη μεθοδολογία και την επιστημονική ορολογία της καθώς και η μελέτη των προϊόντων της τέχνης και της τεχνολογίας κατασκευής τους. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής/τρια θα είναι σε θέση να:
- Κατανοήσει τα χαρακτηριστικά κάθε εποχής της Αιγαιακής ΠροΪστορίας, καθώς και αυτά των υλικών καταλοίπων.
- Γνωρίζει την ταυτότητα των αντικειμένων, τη χρονολογική και γεωγραφική τους ένταξη.
- Αναγνωρίσει τη λειτουργία και τη τεχνολογία κατασκευής τους.
- Με τη μελέτη περιπτώσεων θα μπορεί να αποκτήσει μια συνολική γνώση του αρχαιολογικού υλικού και του κοινωνικού και πολιτιστικού πλαισίου στο οποίο αυτό εντάσσεται.
- Προχωρήσει στη συντήρηση των μνημείων και των τέχνεργων με τον δέοντα σεβασμό και με αίσθημα της ευθύνης.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Γλώσσα αξιολόγησης: Ελληνική Γραπτή τελική εξέταση (100%)
– Με ερωτήσεις σύντομης απάντησης – Με ερωτήσεις ανάπτυξης θεμάτων – Με ερωτήσεις μελέτης περιπτώσεων
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Greek: Συλλογικό έργο, Προϊστορία και Πρωτοϊστορία, 1ος τόμος της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, 1970.
Dickinson O.. Αιγαίο, Εποχή του Χαλκού, εκδ. Καρδαμίτσα, 2003.
Κοκκορού-Αλευρά, Η τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας, Αθήνα, Καρδαμίτσα, 1991 Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Συλλογικό έργο, Β’,-Ε Τόμοι, Εκδοτική Αθηνών, 1971-74.
Boardman J., Αρχαία ελληνική τέχνη, Αθήνα, Καρδαμίτσα, 1977.
Boardman J. H ιστορία των αρχαίων ελληνικών αγγείων, Πατάκη, 1994.
R. Treuil, P. Darcque, J.Cl. Poursat, G. Touchais, Οι Πολιτισμοί του Αιγαίου, Αθήνα, Καρδαμίτσα, 1996, 2η έκδοση 2015.
Foreign Vermeule E., Greece in the Bronze Age, Chicago-London, 1972.
Poursat Cl., La Grèce préclassique, Paris, 1995. Buccholz H.-G., Agaische Bronzezeit, Darmstadt, 1987.
Snodgrass A., Archaeology and the rise of the Greek State, Cambridge, 1977.
Picard Ch., Manuel d’archéologie grecque, La sculpture I-V, Paris, 1935-1966. Richter G., A Handbook of Greek Art, London, 1959.