Βασιλική Αργυροπούλου, Αικατερίνη Μαλέα, Γεώργιος Παναγιάρης, Χριστίνα Μανέτα, Σταυρούλα Ράπτη
Περιεχόμενο Μαθήματος
Το θεωρητικό μέρος του μαθήματος εισάγει τους φοιτητές στα διάφορα ταφικά περιβάλλοντα (ξηρό, υγρό, ένυδρο). Στη συνέχεια στα βασικά δομικά χαρακτηριστικά, στη χημική σύσταση και την τεχνολογία κατασκευής των ανασκαφικών ευρημάτων (π.χ. οργανικά υλικά, κεραμικό, γυαλί, λίθος, μέταλλο, κ.ά.), καθώς επίσης και στους βασικούς μηχανισμούς φθοράς στους οποίους υπόκεινται ανάλογα με το ταφικό περιβάλλον στο οποίο βρέθηκαν. Με βάση τα παραπάνω ο φοιτητής αποκτά γνώσεις παθολογίας των ανασκαφικών ευρημάτων και των διαγνωστικών μεθόδων που εφαρμόζονται για τον προσδιορισμό της. Επίσης ο φοιτητής διδάσκεται τα υλικά και τις μεθόδους, αλλά και το σκεπτικό που θα πρέπει να υιοθετήσει για τη λήψη των πρώτων σωστικών μέτρων, προκειμένου να επιτευχθεί προστασία και διατήρηση των ευρημάτων μετά την αποκάλυψή τους. Παρουσιάζονται επίσης οι πρακτικές για την ασφαλή απόσπαση των αντικειμένων από τον ανασκαφικό χώρο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις μεθόδους που δύναται να χρησιμοποιηθούν για τη δειγματοληψία και την ενδελεχή και επιστημονική εξέταση των ευρημάτων μετά την απομάκρυνσή τους από τον αρχαιολογικό χώρο για να είναι εφικτή η άντληση πληροφοριών, καθώς επίσης στις αρχές και στη δεοντολογία της συντήρησης που αφορά στο κάθε υλικό κατασκευής. Στη συνέχεια γίνεται εισαγωγή σε ορθές πρακτικές ασφαλούς αποθήκευσης των ευρημάτων. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται στους τρόπους τεκμηρίωσης των ευρημάτων, καθώς επίσης και στην καταγραφή του είδους φθορών και εκτίμησης της κατάστασης διατήρησης ευρημάτων με διαφορετικό υλικό κατασκευής (condition report). Τέλος, παρουσιάζονται ενδεικτικές μελέτες περιπτώσεων.
Στο εργαστηριακό μέρος του μαθήματος, οι φοιτητές εκπαιδεύονται:
– Στις μεθόδους εξέτασης για την ταυτοποίηση υλικών κατασκευής των ανασκαφικών ευρημάτων.
– Γνωριμία με τα διάφορα ταφικά περιβάλλοντα (ξηρό, υγρό, ένυδρο).
– Συλλογή δεδομένων που σχετίζονται με το περιβάλλοντος ταφής και καταγραφή διαφόρων τύπων φθοράς.
– Τεκμηρίωση και σχεδιαστική αποτύπωση της εύρεσης των αντικειμένων in situ.
– Αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης που παρουσιάζουν διαφορετικά υλικά κατασκευής.
– Εκμάθηση μεθοδολογιών για τη αποτελεσματική δειγματοληψία από ανασκαφικά ευρήματα και του περιβάλλοντος χώρου.
– Εκμάθηση και εφαρμογή υλικών και μεθόδων για την απόσπαση ανασκαφικών ευρημάτων από τον περιβάλλοντα χώρο.
– Εκμάθηση και εφαρμογή υλικών και μεθόδων πρώτων σωστικών μέτρων των ανασκαφικών ευρημάτων μετά την αποκάλυψή τους.
– Εκμάθηση και εφαρμογή υλικών και μεθόδων αποθήκευσης.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση του είδους φθοράς που παρατηρείται στα φορητά ανασκαφικά ευρήματα ανάλογα με το περιβάλλον ταφής λαμβάνοντας υπόψη την τεχνολογία και τα διαφορετικά υλικά κατασκευής, προκειμένου να εφαρμοστούν τα πρώτα σωστικά μέτρα in situ και να επιλεγούν οι καταλληλότερες μέθοδοι και υλικά για τη μεταφορά, προστασία και διατήρησή τους.
Στόχος του μαθήματος είναι η απόκτηση δεξιοτήτων στο χειρισμό, τα πρώτα σωστικά μέτρα και την αντιμετώπιση των ευρημάτων μετά την αποκάλυψή τους.
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να:
· Γνωρίζουν τα διάφορα ταφικά περιβάλλοντα (ξηρό, υγρό, ένυδρο)
· Γνωρίζουν τα θέματα δομής και χημικής σύστασης των υλικών κατασκευής διαφόρων κατηγοριών ανασκαφικών ευρημάτων (π.χ. οργανικά υλικά, κεραμικό, γυαλί, λίθος, μέταλλο, κ.α.)
· Αναγνωρίζουν τα είδη φθοράς, προστασίας και διαχείρισης των ανασκαφικών ευρημάτων
· Αποκτήσουν δεξιότητες στο χειρισμό, τα πρώτα σωστικά μέτρα και την αντιμετώπιση των ευρημάτων μετά την αποκάλυψή τους.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης:
Ελληνική- Αγγλική (Erasmus) Ο τελικός βαθμός αξιολόγησης του φοιτητή διαμορφώνεται κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του θεωρητικού μέρους και κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του εργαστηριακού.
Αξιολόγηση φοιτητών (100%):
ΘΕΩΡΙΑ (50%): Γραπτή εξέταση που περιλαμβάνει ερωτήσεις για μελέτες περίπτωσης, πολλαπλής επιλογής και ερωτήσεις σύντομης απάντησης από τα θέματα των διαλέξεων
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (50%): 1 ατομική και 2 ομαδικές εργασίες. Οι φοιτητές ενημερώνονται για τον τρόπο αξιολόγησης μέσω του e-class
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bonnot-Diconne, C. 1999. Proceedings of the 7th Annual Conference of ICOM-CC Working Group on Wet Organic Archaeological Materials, 1999. Brown, J.P. 2010. The Field Museum archaeological metals project: Distributed, in situ microenvironments for the preservation of unstable archaeological metals using Escal barrier film. In: The American Institute for Conservation of Historic & Artistic Works, pp. 133-146 Cronyn, J.M. 1990. The Elements of Archaeological Conservation. London: Routledge. English Heritage. 2012. Waterlogged Organic Artefacts Guidelines on their Recovery, Analysis and Conservation English Heritage. 2013. Guidelines for the Storage and Display of Archaeological Metalwork Gillis, C and Noscb, L.B. 2007. First Aid for the Excavation of Archaeological Textiles. The Danish National Research Foundation’s Centre for Textile Research, Oxford: Oxbow Bools Heritage Victoria. 2004. Archaeological Artefacts Management Guidelines: Version 2. Heritage Victoria, Melbourne Australia. Available on line from: http://www.dpcd.vic.gov. au/__data/assets/pdf_file/0016/44800/artefact_guide.pdf Janaway, R. and Wyeth, P. 2004.Scientific Analysis of Ancient and Historic Textiles Joyce H. Townsend, J.H., Eremin, K., Adriaens, A. 2002. Conservation Science Koob, S.P. 1998. Conservation and Care of Glass Objects. London: Archetype NPS Museum Handbook, Part I. 2001. Appendix I: Curatorial Care of Archeological Objects NSW Heritage Council 2012. Stabilising Stuff: A Guide for Conserving Archaeological Finds in the Field. Odegaard, N., Scott, C., Zimmt, W.S. 2002. Material Characterization Tests for Objects of Art and Archaeology (2nd Edition Pearson, C. 1987. Conservation of Marine Archaeological Objects. London: Buttersworths. Pedelì, C. and Pulga, S. 2013. Conservation Practices on Archaeological Excavations Principles and Methods. Translated by Erik Risser. Los Angeles: The Getty Conservation Institute. Robinson, W. First Aid For Underwater Finds. London: JD Publications-archetype Sease, C. 1992. Conservation Manual for the Field Archaeologist. David Brown Book Co UKIC. 1990. Archaeological Textiles. Occasional papers number 10. UKIC Watkinson, D. 1998 First Aid For Finds. UKIC.