Περιεχόμενο Μαθήματος
Στο πλαίσιο του μαθήματος οι φοιτητές θα μελετήσουν τη δομή, τη χημική σύσταση και στις ιδιότητες των διαφόρων αντικειμένων συλλογών φυσικής Ιστορίας και των μεθόδων κατεργασίας/προετοιμασίας αυτών. Θα γνωρίσουν τους κύριους μηχανισμούς φθοράς (φυσικοχημική, βιολογική κ.λπ.) των παραπάνω υλικών για τις μεθόδους διάγνωσης και τις μεθόδους αντιμετώπισης αυτών καθώς και τις μεθόδους και τα υλικά συντήρησης, προληπτικής συντήρησης, αποθήκευσης και έκθεσης.
Οι φοιτητές θα εκπαιδευτούν σε πραγματικά μουσειακά περιβάλλοντα όλων των κατηγοριών συλλογών Φυσικής Ιστορίας (ζωολογικές, εντομολογικές, φυτολογικές, γεωλογικές, παλαιοντολογικές κλπ), ασκούμενοι ομαδικά και ατομικά στο σύνολο των εργασιών που απαιτούνται.
Μαθησιακά Αποτελέσματα
Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση της φύσης, της τεχνολογίας κατασκευής, των παραγόντων φθοράς και των παραγόντων που πρέπει να συνεκτιμώνται για την προληπτική και επεμβατική συντήρηση των αντικειμένων που συναπαρτίζουν τις συλλογές Φυσικής Ιστορίας. Τα αντικείμενα αυτά προέρχονται από διάφορες κατηγορίες φυτικών και ζωικών οργανισμών καθώς και ορυκτών και υπ’ αυτήν την έννοια μπορεί να είναι είτε οργανικής είτε ανόργανης σύστασης. Ορισμένα εξ αυτών, και συγκεκριμένα τα ζωικής και φυτικής προέλευσης, έχουν τύχει ειδικής κατεργασίας/ προετοιμασίας (πχ ταρίχευση, σταθεροποίηση, μονιμοποίηση κλπ), ενώ άλλα, και συγκεκριμένα τα γεωλογικά/ παλαιοντολογικά ευρήματα, εν πολλοίς είναι προϊόντα ανασκαφής και έχουν αντιμετωπιστεί με τρόπο ανάλογο των ανασκαφικών ευρημάτων.
Μέσα από αυτό το μάθημα ο φοιτητής αποκτά τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να εστιάζει στα προβλήματα που απορρέουν από την συνθετότητα των υλικών που συναπαρτίζουν τις εν λόγω συλλογές και συνδέονται με τους μηχανισμούς αλλοίωσης και τις μεθόδους συντήρησής τους. Επιπλέον, δίνεται έμφαση στο να κατανοήσει ο φοιτητής ότι τα αντικείμενα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου συνόλου και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται από πλευράς προληπτικής συντήρησης, επεμβατικής συντήρησης και αποκατάστασης.
Ο τελικός στόχος, με βάση τα παραπάνω, είναι ο φοιτητής να είναι σε θέση να αντιληφθεί την μεθοδολογία συντήρησης/αποκατάστασης αντικειμένων συλλογών Φυσικής Ιστορίας με στόχο τη διατήρηση της φυσικής, ιστορικής και αισθητικής ακεραιότητας των αντικειμένων. Επίσης να είναι σε θέση να διαχειριστεί το σύνολο των αντικειμένων (εντός του συγκεκριμένου ερμηνευτικού πλαισίου της συλλογής) με στόχο τη μεγιστοποίηση της προστασίας τους από βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες φθοράς.
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα μπορούν να κατανοήσουν:
- Τη δομή, τις ιδιότητες και τις τεχνικές κατεργασίας των αντικειμένων Φυσικής Ιστορίας.
- Τα κύρια αίτια φθοράς των προαναφερθέντων υλικών και τις μεθοδολογίες διάγνωσης αυτών.
Και να σχεδιάσουν/ εφαρμόσουν:
- Τη μεθοδολογία συντήρησης των αντικειμένων στο πλαίσιο του μουσειακού ερμηνευτικού τους ρόλου και του ερευνητικού τους ενδιαφέροντος, και
- Την υλοποίηση μέτρων προληπτικής συντήρησης συλλογών Φυσικής Ιστορίας.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
Γλώσσα αξιολόγησης ελληνική (αγγλική για Erasmus).
Αξιολόγηση φοιτητών (100%): μέσω εξατομικευμένης παρακολούθησης των φοιτητών κατά τη διάρκεια των εργαστηριακών ασκήσεων, ομαδικών και ατομικών εργασιών, ή/και γραπτών απαντήσεων σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ή προφορική εξέταση. Τα κριτήρια αξιολόγησης αποτιμούν το βαθμό επίτευξης των μαθησιακών στόχων του μαθήματος για κάθε φοιτητή
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Carter D. and Walker A., 1999, Care and Conservation of Natural History Collections (Conservation and Museology), Butterworth-Heinemann
Metsger D.A. and Byers S. C., 1999, Managing the Modern Herbarium: An Interdisciplinary Approach. Vancouver: Elton-Wolf Pub.,
Deborah A. Metsger and Sheila C. Byers, editors Rose, C.L. and de Torres, A.R. 1992, Storage of Natural History Collections: Ideas and Practical Solutions, Society for the Preservation of Natural History Collections,
Rose, C.L. and de Torres, A.R., editors, (reprint 2002), ISBN 0963547607 SPNHC Reference Manuals, Storage of Natural History Collections: A Preventive Conservation Approach,
Carolyn L. Rose, Catharine A. Hawks, Hugh H. Genoways, editors, ISBN: 0963547615
Καραντώνη Ε., Μαλέα Αικ., Παναγιάρης Γ., «Καθαρισμός φτερών ταριχευμένων πτηνών: Συγκριτική μελέτη», 29ο
Επιστημονικό Συνέδριο Ε.Ε.Β.Ε., Καβάλα 17-19 Μαΐου 2007, Πρακτικά σελ. 142
http://www.spnhc.org/26 SPNHC Leaflet Publications https://www.nps.gov/museum/publications/MHI/AppendQ.pdf https://www.natsca.org/sites/default/files/publications/books/Appendix1-Documentation.pdf https://www.natsca.org/sites/default/files/publications/books/Foreword%20and%20Prefaces.pdf http://cool.conservation-us.org/byorg/spnhc/spnhc1.html