Συντήρηση Οργανικών Υλικών (Α’)

Περιεχόμενο Μαθήματος

Θεωρητικό Μέρος

Το μάθημα περιλαμβάνει τη γνωριμία των σπουδαστών/τριών με τη δομή και χημική σύσταση των οργανικών υλικών ζωικής και φυτικής προέλευσης. Στο πλαίσιο του θεωρητικού μέρους του μαθήματος, διδάσκεται η δομή και χημική σύσταση διαφόρων κατηγοριών οργανικών υλικών, αναλύονται οι παράγοντες και οι μηχανισμοί φθοράς των παραπάνω υλικών σε διάφορα ταφικά περιβάλλοντα και σε περιβάλλον μουσείου. Παρουσιάζονται οι μέθοδοι που πρέπει να μετέρχεται ο συντηρητής για τη συστηματική και επιστημονική εξέταση των ανωτέρω υλικών που προηγείται των εργασιών συντήρησης. Διδάσκονται τα πρώτα σωστικά μέτρα που τυγχάνουν εφαρμογής σε ανασκαφικά οργανικά υλικά. Παρουσιάζονται τα υλικά και οι μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τα στάδια συντήρησης (πχ. καθαρισμός, στερέωση, ανάταξη, συμπλήρωση, σταθεροποίηση) των ανωτέρω υλικών και εξετάζονται οι πιθανές συνέπειες κάθε χειρισμού. Αναφέρονται οι πρακτικές διατήρησης και ανάδειξης των εν λόγω υλικών. Δίνεται έμφαση σε μελέτες συγκεκριμένων περιπτώσεων (case studies).

Εργαστηριακό Μέρος

Το εργαστηριακό μέρος του μαθήματος θα περιλαμβάνει ασκήσεις κατανόησης:

1. Μακροσκοπικών και μικροσκοπικών χαρακτηριστικών οργανικών υλικών.
2. Δομής και χημικής σύστασης.
3. Φυσικοχημικών και μηχανικών ιδιοτήτων.
4. Αναγνώριση διαφόρων κατηγοριών οργανικών υλικών.
5. Τεχνολογίας κατασκευής διαφόρων κατηγοριών οργανικών υλικών.
6. Τυπολογίας φθοράς.
7. Πρώτων σωστικών μέτρων σε οργανικά υλικά, μεθόδων συσκευασίας και αποθήκευσης.
8. Μεθόδων συντήρησης (καθαρισμός, συμπλήρωση, ανάταξη, στερέωση, συγκόλληση κλπ).

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις έννοιες: δομή, φθορά, συντήρηση, ανάδειξη, προστασία και δεοντολογία διαχείρισης των αρχαιολογικών και ιστορικών οργανικών υλικών, Ο  φοιτητής  θα  αποκτήσει  τη  γνώση  να  αναγνωρίζει  τα  οργανικά  υλικά ζωικής και φυτικής  προέλευσης  και  να  εκτιμά  το  βαθμό  και  το είδος  φθοράς  τους επιλέγοντας τις καταλληλότερες διαγνωστικές τεχνικές. Θα  μάθει επίσης να  επιλέγει  τις  ενδεδειγμένες  μεθόδους  συντήρησης,  βασιζόμενος  στις  δυνατότητες  της  κάθε  μεθόδου  και  στην  κατάσταση  διατήρησης  των υλικών  και  να  τις  εφαρμόζει,  ώστε  να  διατηρήσει  το  μέγιστο  αριθμό  πληροφοριών  που  φέρει  το  αρχαιολογικό  ή το  ιστορικό  αντικείμενο. Γενικότερα, στόχος του μαθήματος είναι ο φοιτητής να αφομοιώσει και να εξειδικεύσει στο πεδίο της συντήρησης των οργανικών υλικών τους βασικούς κανόνες δεοντολογίας του επαγγέλματος του συντηρητή που συνδέονται 1^ον με την «τεχνική εξέταση, συντήρηση και διατήρηση» των αντικειμένων που συντηρούνται και 2^ον με το σεβασμό που πρέπει να δείχνει ο συντηρητής «στην αισθητική, ιστορική, δομική, και υλική αρτιότητα» αυτών.

 Μέσα από το μάθημα, οι φοιτητές θα αποκτήσουν δεξιότητες χειρισμού οργανολογίας διάγνωσης φθορών, τεκμηρίωσης των αντικειμένων και επεμβάσεων σε όλα τα στάδια συντήρησης.

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να διεκπεραιώσουν επιτυχώς :

• την ορθή μελέτη και τεκμηρίωση των αρχαιολογικών και ιστορικών οργανικών υλικών.
• τον επιτυχή σχεδιασμό και εφαρμογή εργασιών συντήρησης αρχαιολογικών και ιστορικών οργανικών υλικών.
• τον επιτυχή σχεδιασμό και εφαρμογή εργασιών διατήρησης και προστασίας αρχαιολογικών και ιστορικών οργανικών υλικών.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Γλώσσα αξιολόγησης ελληνική (αγγλική για Erasmus).

Ο τελικός βαθμός αξιολόγησης του φοιτητή διαμορφώνεται κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του θεωρητικού μέρους και κατά 50% από το βαθμό αξιολόγησης του εργαστηριακού.

Αξιολόγηση φοιτητών (100%):

ΘΕΩΡΙΑ (50%): γραπτή εξέταση που μπορεί να περιλαμβάνει απαντήσεις σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και ερωτήσεις σύντομης απάντησης ή/και με ενδιάμεση εξέταση προόδου

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (50%): μέσω εξατομικευμένης παρακολούθησης των φοιτητών κατά τη διάρκεια των εργαστηριακών ασκήσεων, ομαδικών και ατομικών εργασιών, γραπτών απαντήσεων σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ή προφορικής εξέτασης.

Τα κριτήρια αξιολόγησης αποτιμούν το βαθμό επίτευξης των μαθησιακών στόχων του μαθήματος για κάθε φοιτητή.

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική :

1. Παναγιάρης Γ.: «Η συμβολή της συντήρησης αρχαιολογικών οργανικών ευρημάτων στην έρευνα: Από την Τεχνική Διάσωσης του αντικειμένου στην επιστήμη ανάδειξης της πληροφορίας του», Αρχαιολογικό συμπόσιο στην μνήμη του Δ.Ρ. Θεοχάρη: «Η Προϊστορική έρευνα στην Ελλάδα και οι Προοπτικές της: Θεωρητικοί και Μεθοδολογικοί Προβληματισμοί», Θεσσαλονίκη – Καστοριά 26, 27 και 28 Νοεμβρίου 1998.
2. ΠΑΝΑΓΙΑΡΗΣ, Γ. 1996. Η Συντήρηση των Οργανικών Υλικών ως προϋπόθεση Αρχαιομετρικής Έρευνας. 3^ο Συμπόσιο Αρχαιομετρίας Ελληνικής Αρχαιομετρικής Εταιρείας. Αθήνα 6-10 Νοεμ. 1996, Πρακτικά σελ. 485-494.

 Ξενόγλωσση :

1. Cronyn, J.M. (1990) Elements of Archaeological Conservation, Taylor & Francis
2. Jensen V., (1987) Conservation of wet organic artefacts excluding wood, In: Conservation of Marine Archaeological Objects, ed. C. Pearson, Butterworths, London, 122-163
3. Karsten A., Graham K., Mould Q., Walton Rogers P., (2018) Waterlogged Organic Artefacts Guidelines on their Recovery, Analysis and Conservation, Historic England Guidance
4. Kite M. & R. Thomson, (2005) Conservation of Leather and Related Materials (Conservation and Museology), ed. Butterworth-Heinemann.
5. Mertzani, M., Malea, E., Maniatis, N., and Panagiaris, G. 2008. Towards a binding code of ethics for the conservation and display of human remains. In: ICOM-CC 15^th Triennial Conference, New Delhi, India, 22-26 Sep. 2008. pp.364-369
6. Panagiaris, G. 2001. The influence of conservation treatments on physical anthropology research. In: E. Williams, (ed). Human Remains: Conservation, Retrieval and Analysis, 7-11 Nov. 1999, Williamsburg. Oxford: Archaeopress (BAR Series 934), pp. 95-98
7. Pearson C., (1987) Conservation of Marine Archaeological Objects, ed. Butterworths
8. Pournou A., (2020) Biodeterioration of Wooden Cultural Heritage Organisms and Decay Mechanisms in Aquatic and Terrestrial Ecosystems, ed. Springer
9. Wevers A J M, (1990) Treatment of waterlogged rope, In: Proceedings of the 4^th ICOM Group on Wet Organic Archaeological Materials Conference, Bremerhaven, (ed. P. Hoffmann), ICOM, 159-172

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ

ICOM Triennial Meetings